Kleyn, Matthijs | Ik zie je

Matthijs Kleyn - Ik zie jeHet was even stil rond televisiemaker Matthijs Kleyn sinds zijn debuutroman Vita in 2011, maar hij is weer terug. Dit keer weer met een roman over liefde, maar ook over vergeten, herinneren, aantrekken en afstoten. “Als je van een relatie verlangt dat die je rust brengt, loop je het risico te berusten in iets wat je onrustig maakt. Want als zij me die rust brengt, heeft zij ook de macht om die van me af te pakken.”

Deze quote komt van Fender, de hoofdpersoon van het boek. Fenders leven bestaat uit films en Elvis. Hij runt tegen beter weten in een videotheek en is ervan overtuigt dat Elvis nog leeft. Dat verandert als Lisa in zijn leven komt, een bloedmooi maar ongrijpbaar meisje. Ze leren elkaar kennen door een smsje van drie woorden: ik zie je. Lisa trekt meteen bij Fender in en zet zijn wereld – uiteraard- volledig op z’n kop.

Ze neemt naast liefde namelijk meer mee: drugs, vrienden, feesten en gekkigheid. Terwijl Fender het liefst een teruggetrokken bestaan leeft, wil zij alles uit het leven halen. In hun stormachtige relatie sleept ze Fender overal mee naartoe. Hij wil echter het liefst niks te maken hebben met die wereld waar Lisa steeds weer naartoe vlucht.

Hoewel sommige mensen de relatie tussen Fender en Lisa zouden omschrijven als gepassioneerd, komt het in mijn ogen meer over als ziekelijk. Ik heb mijn best gedaan, maar tussen Fender en Lisa heb ik geen echte liefde kunnen ontdekken. Wel zag ik vooral twee verdwaalde tegenpolen die nog onvolwassen zijn in een volwassen wereld. Fender komt door zijn onzekerheid in een relatie die hem van kwaad naar erger brengt. Lisa biedt liefde aan in ruil voor huisvesting, voedsel, geld en seks. Over dat laatste gesproken, het boek staat vol van (rauwe) seks en porno. Dit alles op een manier die weinig te maken heeft met echte liefde.

Het einde van het boek is erg verwarrend en chaotisch. Als lezer krijg je het gevoel dat je een stuk hebt overgeslagen. De verrassende wending die het einde bevat, komt hierdoor niet helemaal uit de verf. De auteur had zich beter kunnen focussen op de omgang van beiden met familie, want daar zit nog een hele diepe laag achter, waar we nu maar een glimp van krijgen te zien.

Bloem, Marion | Haar goede hand

Marion Bloem - Haar goede hand

Een haat-liefdeverhouding tussen moeder en dochter  – een boeiend thema voor Haar goede hand van Marion Bloem. Haar Roman over mijn moeder laat ons vanuit het perspectief van dochter Sonia kennismaken met moeder Melanie.

Bloem presenteert door de keuze van de namen Haar goede hand als fictie, hoewel het autobiografisch karakter van deze roman onmiskenbaar is. De relatie tussen fictie en werkelijkheid is een interessant aspect van dit aansprekende boek.

Het leven van Melanie is niet gemakkelijk geweest. Als meisje in Nederlands-Indië werd ze getroffen door polio en  hield er een beschadigde rechterarm aan over. Ook het verblijf in het jappenkamp en de periode in een vijandig Indonesië lieten hun sporen na. Ze heeft al vroeg geleerd het verlies van haar ‘goede hand’, zoals de rechterhand toen genoemd werd, te compenseren.  Haar verleden heeft haar gemaakt tot wie ze is: een strenge, soms harde  en tegelijk onzekere  en gastvrije, warme vrouw.

Sonia groeit op als dochter van deze getraumatiseerde moeder die met grote regelmaat de pollepel hanteerde om haar kinderen in het gareel te houden maar het ook voor hen opnam als iemand hen te na kwam. Voor Sonia is haar moeder geen voorbeeld. ‘Als meisje van twaalf nam ik me voor om nooit zoals mijn moeder te worden. [….] Alles zou ik anders doen’.

Zelf ouder geworden wil Sonia  haar moeder leren begrijpen.  Ze probeert een goed beeld van het leven van Melanie te geven.  Daarbij verwoordt zij de ingewikkelde relatie die zij met haar moeder heeft eerlijk en respectvol.   Ze ondernemen een gezamenlijke reis naar Indonesië en dan hoort Sonia over gebeurtenissen uit het verleden van haar moeder die tot dan toe altijd ongenoemd zijn gebleven, maar die het leven van haar moeder wel gestempeld hebben.

Pijnlijke situaties, zoals het lichamelijk geweld, worden in ‘Haar goede hand’ niet verzwegen. Er groeit ook begrip voor Melanie die in Nederland met een totaal andere cultuur geconfronteerd werd. Sonia herinnert zich bijvoorbeeld hoe Melanie bij visite meteen in de keuken verdween om een overvloedige maaltijd te bereiden voor de gast, maar de gast  aan zijn  of haar lot overliet in de woonkamer. Als kind schaamde ze zich daar voor en probeerde haar moeder als gastvrouw te vervangen, maar later realiseert ze zich dat Melanie vroeger niet anders gewend was dan dat het personeel de opdracht kreeg een maaltijd te verzorgen zodra er gasten waren. Bij gebrek aan personeel, ging Melanie dus zelf de keuken in.

Het boek bestaat uit korte,  aansprekende vertellingen, die samen uiteindelijk laten zien wie Melanie was en is geworden en wat zij voor Sonia betekent.  Bloem schrijft niet chronologisch maar het verhaal is goed te volgen, mede door de vetgedrukte zinnen die als aanhef boven elk fragment staan.

Kortom: Haar goede hand  is een ontroerend verhaal waarin een dochter de liefde en waardering voor haar moeder, die ze vaak niet heeft kunnen uiten, uiteindelijk verwoordt: ‘U bent mijn mama’.

Angot, Christine | Een onmogelijke liefde

Een onmogelijke liefde - Christine AngotAutobiografische verhalen verkopen goed, zeker wanneer het een schokkend verhaal is. De hoofdpersoon in het verhaal van Christine Angot heet ook Christine Angot. Autobiografisch, is dan je eerste gedachte. Maar het staat nergens op of in het boek, er is geen persoonlijke noot van de schrijver, geen voorwoord, geen nawoord. De schrijver moet duidelijk iets over zichzelf kwijt, maar mengt dat met fictie en vermijdt het daarom autobiografisch te noemen.

Een onmogelijke liefde, zo heet het laatste boek van de Franse Christine Angot. Het begint met een idylle: twee gelijkgestemde zielen vinden elkaar, vullen elkaar in alles aan en raken voor altijd aan elkaar verknocht. Maar: Pierre wil niet trouwen. Hij, van goede afkomst, is niet uit dat hout gesneden, zegt hij. Rachel, joods en van lage komaf, vindt het allemaal best, zolang Pierre maar bij haar blijft. Maar zijn carrière brengt hem door heel Frankrijk en het aantal ontmoetingen wordt steeds minder. Rachel raakt echter wel zwanger van hem. Ze stelt hem op de hoogte, maar hij toont weinig belangstelling, laat staan dat hij besluit met haar te trouwen. Sterker nog, hij weigert aanvankelijk het kind zijn naam te laten dragen. Pas na lang aandringen erkent hij zijn dochter en geeft hij haar het recht zijn naam te gebruiken. Rachel houdt hoop dat hij ooit volledig voor haar zal kiezen, maar dat blijkt ijdele hoop als hij meldt getrouwd te zijn. Toch blijft ze erop aandringen dat vader en dochter met elkaar om blijven gaan, in de hoop op goede kansen voor haar dochter. Een vergissing, zo blijkt, want zijn minachting voor haar gaat zo ver dat hij zich aan zijn dochter vergrijpt. Het leidt tot een onmetelijke en schijnbaar onoverbrugbare afstand tussen moeder en dochter.

Een verschrikkelijk verhaal, met de dochter als lijdend voorwerp. Je zou een melodramatisch verhaal verwachten, maar niets is minder waar. Het verhaal wordt uit het perspectief van de moeder verteld. Al haar handelingen worden beschreven en het lijkt allemaal logisch wat ze doet. De schrijfster toont al haar begrip voor de keuzes van de moeder en is af en toe zelfs bewonderend, bijvoorbeeld over haar moeders reactie nadat hij vertelde getrouwd te zijn: ‘Ze heeft niet gehuild waar hij bij was. (…) Hij probeerde haar te strelen. Ze duwde hem weg. Hij bleef aandringen. Ze heeft hem bij ons thuis laten overnachten. Maar vroeg in de ochtend: “Nu ga je weg!”‘

Het boek is vooral een onderkoelde analyse van wat er allemaal is gebeurd. Op momenten doet de schrijfster me denken aan Marga Minco, zo’n afstand tot het erge, zo’n koelte in het vertellen. Het lijkt erop dat de schrijfster erop is gebrand om erachter te komen hoe het allemaal heeft kunnen gebeuren, waarom haar vader deed wat hij deed, waarom haar moeder deed (of juist niet deed) wat ze moest doen. Vader komt er erg slecht vanaf: ‘Het draaide allemaal om afwijzing. je werd afgewezen vanwege je (joodse, red.) identiteit. En die afwijzing ging zo ver dat hij je dochter dat heeft aangedaan.’ Maar ook moeder krijgt het voor de kiezen, als de dochter haar verwijt haar in de steek te hebben gelaten en niets te hebben gezien.

Angot schrijft prachtige, strakke literatuur. In Frankrijk is ze veelgelauwerd en razend populair. De vraag is waarom dat in Nederland niet het geval is. Misschien heeft het thema incest, dat in haar oeuvre zo’n belangrijke plek inneemt, ermee te maken. Dat is nou niet direct een thema waar je voor je lol induikt. Misschien is het de Franse entourage met de voor ons bijna onvoorstelbare hiërarchische verhoudingen die daar nog volop in zwang zijn. Misschien is het onbekendheid. Hoe dan ook: aan de kwaliteit ligt het niet. Geweldig boek.

Genovesi, Fabio | Wat de golven brengen

Fabio Genovesi - Wat de golven brengen‘Als je van te voren was gevraagd wat verdriet is, had je gezegd: het is een boosaardig beest dat je bespringt en je krabt, je bijt, je verscheurt. Dat was dan bullshit geweest. (…) Echt verdriet komt niet vanuit een bepaalde plek, het omringt je als een woelige zee, een diepe donkere zee vol huizenhoge golven die van alle kanten op je afkomen. De stroming trekt je een beetje hierheen en daarheen, dan komt er een hogere golf die je onderuit haalt en je gaat kopje-onder, en je krijgt geen lucht en je weet niet meer waar je bent, waar de bodem is en waar de oppervlakte, en wat voor zachte, glibberige dingen zich daar aan je polsen en je benen vastzuigen en je naar beneden trekken, (…) terwijl de zee je blijft vasthouden in zijn omhelzing die je keel dichtknijpt, die zwaar op je borst drukt, je meevoert naar de bodem.’

Fabio Genovesi is niet zo bekend in Nederland. Zijn vorige boek, Vissen voeren, werd geen heel groot succes. Zijn tweede roman, Wat de golven brengen, is door uitgeverij Signatuur beeldschoon hardcovered uitgebracht. De coverfoto ademt geluk, vakantie en zorgeloosheid. Signatuur heeft een neusje voor buitenlands werk, want ze brachten onder anderen Carlos Ruiz Zafón, Charles Lewinsky en Stieg Larsson naar Nederland. Genovesi had de volgende in dat rijtje kunnen zijn. Hij is het niet.

Luca is zo’n jongen bij wie alles lukt. Hij heeft vrienden bij de vleet, is populair bij de leraren, z’n moeder en zus zijn dol op hem en hij kan alles wat hij maar probeert. Zijn moeder houdt hem dan ook het het liefst dicht bij haar in de buurt, maar op advies van een leraar Engels gunt ze hem de kans om op surfkamp te gaan, alwaar de tragiek zich voltrekt: Luca verdrinkt.

Een ramp voor Serena, z’n moeder, voor Luna, het albino-zusje dat letterlijk en figuurlijk in de schaduw leeft, maar ook een ramp voor Sandro, de leraar Engels. Hij had al een oogje op de alleenstaande moeder van Luca en nu, verteerd door schuldgevoel, voelt hij dat hun lot verbonden is en probeert hij op nogal ongelukkige wijze een relatie met haar aan te gaan.

Tot zover het tragische deel, want het betreft hier een tragikomedie. En dat is altijd een moeilijk genre, want de lezer moet schakelen van het verdriet naar de relativerende lach. Op zich kan dat heel goed werken, maar de puberale toon die Genovesi treft is nog platter dan plat. Die lijn wordt vooral uitgewerkt met vrouwen versieren, onderbroekenlol (er wordt twee keer iemand ondergeplast), bier drinken, een lijk in een vrieskist, grof taalgebruik en ga zo maar door. Zo jammer, want Genovesi kan echt wel schrijven, getuige de intro van deze blog. Nu kan ik het boek niemand aanraden.

Dicker, Joël | Het boek van de Baltimores

Joël Dicker - Het boek van de BaltimoresJoël Dicker kennen we nog van De waarheid over de zaak Harry Quebert. Daar verdiende hij al het predikaat uitstekend mee, maar je denkt dan nog aan geluk of toeval. Dat maakt het tweede boek dus erg belangrijk. Het is Het boek van de Baltimores geworden.

Het is een familiegeschiedenis, maar één die je niet vaak tegenkomt. Hoofdpersoon Marcus Goldman (ja, dezelfde als uit De waarheid over de zaak Harry Quebert) groeit op als kind van de arme tak van de familie Goldman in Montclair. Er bestaat voor hem geen groter genot dan op bezoek gaan bij zijn familie in Baltimore, die leven in weelde, voor wie de zon altijd schijnt, voor wie iedereen de lovende woorden heeft, waar het geld in overvloed rolt. Stiekem wenst Marcus Goldman dat hij in die tak van de familie geboren zou zijn.

Op bezoek bij de Goldmans uit Baltimore ontmoet hij zijn neef, Hillel. Deze jongen, briljant als hij is, heeft het niet makkelijk op school. Zijn vader helpt Woody, een straatschoffie en vechtersbaasje, die vervolgens uit sympathie optreedt als beschermer van Hillel. De twee worden vrienden voor het leven en al snel wordt Woody liefdevol opgenomen in het gezin Goldman en mag hij delen in alle privileges. Zolang de twee samen naar school gaan, is er niets aan de hand. Maar zoals dat gaat met instituten, lopen de twee tegen onmogelijkheden aan en ontstaan er problemen, die culmineren en uitlopen op een drama.

Neef Marcus vertelt dit allemaal in retrospectief, met een gevoel van spijt. Terwijl hij schrijft is er van de Goldmandynastie weinig meer over en is er van de veelbelovende toekomst niets terecht gekomen. Door toeval komt hij wel zijn grote liefde tegen, waardoor hij steeds meer details over vroeger boven tafel krijgt.

Het vorige boek van Dicker is door literaire recensenten nogal zuur besproken. Dicker zou de klasse missen om echte literatuur te schrijven, zich veel bedienen van clichés en geen grote thema’s bespreken. Het is maar welke meetlat je gebruikt. Wie op zoek is naar een meeslepend verhaal voor bijvoorbeeld op een vakantie, kan niet om Dicker heen. Zowel Quebert als De Baltimores zijn heerlijk om te lezen. En de plots zijn wel degelijk origineel en heel anders van wat andere ‘groot-publiek-boeken’ brengen. En ook al worden de thema’s niet uitputtend verkend, het boek bespreekt wel degelijk thema’s als jaloezie, liefde, schrijverschap en hoe het zelfbeeld van de meeste mensen zelden accuraat is.

Meister, Marie de | De stilte van Thé

De stilte van Thé - Marie de Meister

Marie de Meister, die eerder onder het pseudoniem Rikki Holtmaat, de verhalenbundel De Koningin van Lombardije en de romans Het gebroken woord en De vertellers publiceerde, heeft met De stilte van Thé  een indrukwekkend boek geschreven.

Sophie Keller, een gevierd journaliste, gelukkig met haar partner Baauwe,  wordt geconfronteerd met een diep verborgen pijn in haar bestaan als ze een reportage maakt over het recht van adoptiekinderen om te weten wie hun ouders zijn. Een periode vol verdriet, onmacht en onzekerheid breekt aan, te meer daar Sophie letterlijk niet in staat is deze gevoelens met haar naasten te delen. Om te herstellen moet ze de confrontatie aan en onder ogen zien dat de versie van haar verleden die ze zichzelf heeft voorgehouden en die ze ook haar partner en de meeste van haar vriendinnen heeft wijsgemaakt niet meer houdbaar is.

De Meister maakt in De stilte van Thé gebruik van wisselingen in tijd en perspectief om een beeld te geven van de kinder- en jeugdjaren van Sophie in een groot rooms-katholiek gezin.  In die fragmenten zien we hoe Sophie haar vragen heeft over  de afwezige  en met geheimzinnigheid omgeven tante Thé . Over tante Thé mag niet gepraat worden, stilte is het parool. Maar dat kan niet voorkomen dat Sophie haar fantasie de vrije loop laat en daarin de werkelijkheid dicht weet te benaderen.

Als lezer weet je inmiddels veel meer over tante Thé dan Sophie. Uit de jaarlijkse briefwisseling met de in het klooster ingetreden zus Magda krijg je een beeld van Thé dat in eerste instantie moeilijk te rijmen is met het beeld dat Sophie later van haar schetst.

Knap laat De Meister de ontwikkeling zien die Thé doormaakt en die je haar keuzes enigszins laat begrijpen. Enigszins, want eigenlijk snap je haar totaal niet. Hoe komt iemand zo ver dat ze God verkiest boven haar kind? En is er dan geen weg terug?

Het zijn de vragen waar Sophie  mee worstelt. Ze wil graag antwoorden maar de angst om afgewezen te worden is levensgroot en is dat niet nog erger dan geen antwoorden te krijgen?  Er zijn tevens vragen die boven het verhaal over Thé en Sophie uitstijgen. Waar houdt het recht om te weten wat de ander bewoog op? Waar houdt het recht om te zwijgen en de ander de antwoorden te onthouden op?  De Meister zet je aan het denken.  Clara, een oude non, toont je een weg. Soms blijft er niets anders over dan elkaars keuzes en grenzen te aanvaarden, met alle pijn die dat geeft.

De stilte van Thé is een ontroerend en prachtig geschreven boek dat je stilzet bij wezenlijke vragen. De structuur van het boek houdt de spanning erin en  toont het verhaal vanuit verschillende perspectieven die elkaar aanvullen.  De cover van het boek, een zwaan in een mistige polder, benadrukt de stilte die zo’n belangrijke rol in het leven van Sophie speelt.

 

Hickham, Homer | Albert moet naar huis

Albert moet naar huis - Homer HickamHet zijn de zware jaren van de Grote Depressie in Amerika. Een jong stel besluit een roadtrip te maken van West-Virginia naar Orlando. In de auto zitten de net getrouwde Homer en Elsie, Albert en een haan waarvan niemand snapt wat ‘ie er doet. So far, so good? Inderdaad, maar Albert is een alligator, en Elsie houdt meer van hem dan van Homer. Op een dag is Homer het zat, en besluiten ze de alligator naar Florida te brengen, waar hij thuishoort.

Onderweg beleven ze tientallen avonturen, net zoals De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween. Ze blazen een fabriek op, zijn betrokken bij smokkelingen op zee en overleven ternauwernood een tornado. Ze raken vaak van het rechte pad, maar dat gebeurt nou eenmaal als je een alligator op de achterbank van je zwarte Buick hebt.
De roadtrip van Homer en Elsie gaat echter over veel meer dan een alligator thuisbrengen. Tussen de gebeurtenissen door lees je over liefde, verlangen, hoop en acceptatie. Acceptatie dat het lot (in het boek kismet genoemd) je leven bepaalt. Dat is namelijk nogal een dingetje bij Elsie.

Schrijver Homer Hickham is de zoon van Homer en Elsie. ‘Dit boek is een familielegende waarvan ik graag zeg dat alles waar is behalve die delen die niet waar zijn en die toch ook waar zijn. Ik wilde laten zien hoe en waarom mijn ouders 60 jaar bij elkaar bleven terwijl ze het bijna nooit met elkaar eens waren.’

Albert moet naar huis is vergelijkbaar met de boeken van Jonas Jonasson. Ze zijn luchtig, grappig en on the road. En ook Homer en Elsie ontmoeten onderweg belangrijke historische figuren, zoals de schrijvers John Steinbeck en Ernest Hemingway. Het lukt Hickham om ongeloofwaardige gebeurtenissen geloofwaardig over te laten komen. De thematiek in het boek is niet zwaar en dat blijft zo als er serieuzere onderwerpen aan bod komen. De diepere laag is soms even zoeken, maar wel veel duidelijker aanwezig dan in de boeken van Jonasson. Dit maakt het boek een verhaal dat je in een ruk uitleest, en vertwijfelt achterlaat na de laatste bladzijde omdat je je afvraagt wat je net in lieve vrede hebt gelezen. Gelukkig wacht je dan een verrassing op de allerlaatste pagina’s.

Albert moet naar huis - elsiereads

Joubert, Irma | Hildegard

Hildegard - Irma JoubertHildegard is het nieuwste boek van Irma Joubert, die na Het meisje uit de trein een flinke staat van dienst heeft opgebouwd. Opnieuw een boek waarin geloof, hoop en liefde een belangrijke rol spelen, volgens Joubert zelf in het onderstaande filmpje.

Het verhaal begint met Hildegards jeugd, enig kind van een Duits echtpaar in Rusland. In het holst van een kwade nacht wordt ze gewekt door haar nanny en vlucht ze voor de communisten met haar ouders naar Königsberg, waar de familie van haar moeder een landgoed heeft. Daar groeit ze op in betrekkelijke rust. Ze krijgt een opvoeding zoals een kind van adel dat krijgt. Contact met haar moeder heeft ze niet veel. Tot het moment dat de eerste wereldoorlog uitbreekt en Hildegard besluit in een geïmproviseerd hospitaal te gaan werken. Siegfried, een vriend van haar vader is daar arts en na de oorlog arrangeert haar vader een huwelijk met hem, om een toekomst veilig te stellen voor haar, maar ook voor zichzelf. Opnieuw lijkt een periode van zorgeloos leven aan te breken in de luxe omgeving van haar echtgenoot, en hoewel de omgang met twee zoons uit een eerder huwelijk best lastig verloopt, krijgt ze zelf twee zoons. Maar opnieuw doemt een oorlog op en het ergste wat een moeder kan overkomen, gebeurt: een zoon komt om. En zo valt Hildegard van de ene ellende in de andere, hoewel Esther, voortgekomen uit een poging tot troost van Siegfried, haar oogappel en zon van haar leven is.

Hildegard wordt voortdurend uit haar comfortzone gehaald. Iedere keer als je denkt dat haar bedje gespreid is en ze een zorgeloos leven kan gaan leiden, slaat het noodlot toe. Erg veel leed voor een mensenleven, maar wie bedenkt dat enorme aantallen mensen twee oorlogen met een enorme disruptieve werking te verstouwen kregen, kan zich voorstellen dat een dergelijke portie leed geen uitzondering moet zijn geweest. Geloof, hoop en liefde, zegt Joubert. Het zit er allemaal wel in, maar het is zeker geen opgelegde bekeringsgeschiedenis.

Het boek zet de deur naar het gevoelsleven van Hildegard wagenwijd open. De lezer kan zich goed voorstellen wat een verdriet Hildegard moet verwerken en dat de hopeloosheid af en toe nabij is. Het is dus goed nieuws dat Hildegard het eerste deel is van een trilogie.

Grossman, David | Komt een paard de kroeg binnen

Komt een paard de kroeg binnen - David Grossman‘Twee Israëlische kolonisten en een Araboesj (scheldnaam voor Arabier) lopen door de Kashba. Ineens horen ze een luidspreker van het legere aankondigen dat over vijf minuten de avondklok ingaat voor Arabieren. Een van de kolonisten neemt het geweer van zijn schouder en jaagt de Araboesj een kogel door het hoofd. De andere kolonist staat er een beetje van te kijken. ‘Braverman, waarom deed je dat?’ Waarop Braverman hem aankijkt en zegt: ‘Luister, ik weet waar hij woont, hij was nooit van zijn leven op tijd aangekomen.”

Deze en andere keiharde grappen, sommige actueel, sommige plat, sommige al erg oud vormen het decor van de nieuwste roman van Grossman. Een cabaretier geeft een voorstelling in Netanja voor een publiek dat zich verheugt op een avond vol grappen en bijtende spot richting de vijandelijke arabieren. Speciaal voor deze avond heeft hij een oude jeugdvriend een gepensioneerde rechter, uitgenodigd. Ze zijn elkaar jaren uit het oog verloren, maar omdat de rechter bekend staat om zijn al te eerlijke oordelen, vraagt de cabaretier hem een voorstelling bij te wonen en hem te analyseren.

Maar eigenlijk begint de cabaretier vanaf minuut een zijn levensverhaal te vertellen, maar dat is helemaal niet grappig en dus helemaal niet naar de verwachting van het publiek, dat voortdurend mort en roept om grappen. Om ze te lijmen gooit de cabaretier zijn beste moppen eruit, maar kan niet voorkomen dat uiteindelijk de zaal vrijwel helemaal leegloopt.

Het is het eerste boek van Grossman nadat zijn zoon omkwam in het Israelisch-Palestijnse conflict. Hoewel het verhaal niet letterlijk gaat over het verlies van een zoon, gaat het wel over de rol van entertainment in het leven van de kunstenaar. Kan hij nog vlakweg vermaken, zonder dat de gruwelijke werkelijkheid voortdurend aan de oppervlakte komt in zijn verhaal? Stoot hij zijn publiek niet van zich af, dat helemaal niet gediend is van verdriet, diepgang of zelfkritiek?

Het is een beetje een geconstrueerd boek geworden en dat zit hem erin dat stand up comedy vaak grappig wordt door de timing en miming van de cabaretier. Dat is niet te vangen in een boek, dus het relaas van de verdrietige cabaretier komt wat mij betreft niet over, en de wisselwerking tussen artiest en publiek wil maar niet gaan leven. Maar de literaire kant van het boek, het verwerkingsproces van de cabaretier, is beeldschoon beschreven en stelt een vraag die ik niet verklap, maar waarvan ik vurig hoop dat Grossman er niet zelf mee heeft hoeven dealen, gezien de gebeurtenissen in zijn leven.

Gerritsen, Esther| Broer

Broer - Esther GerritsenHet Boekenweekgeschenk 2016, Broer, is een dialoog. Van de hoofdpersoon met anderen, en van de hoofdpersoon met zichzelf. Een hoofdpersoon die het allemaal goed denkt te doen, totdat haar broer op het toneel verschijnt en alles twijfelachtig wordt. Esther Gerritsen schreef het boek als een psychologische roman met twee kanten:

Olivia (52) is een vrouw die voor het perfecte plaatje gaat, en dat gaat haar aardig goed af. Ze is financieel directeur van een familiebedrijf dat ze vastberaden is om te redden van faillissement. Ook staat ze aan de roer van haar gezin, dat bestaat uit twee zonen. Een probleem is er om op te lossen. Totdat haar broer, waar ze nooit veel mee leek te hebben, op het toneel verschijnt. Met zijn charmes pakt hij iedereen om haar heen in, en duwt haar steeds meer naar de zijlijn van haar eigen leven. Hij steelt haar leven, en zij staat machteloos.

Olivia is moeder van twee jongens, maar vooral financieel directeur van een bedrijf. Een familiebedrijf welteverstaan, maar dat deert niet zoveel want een bedrijf is nou eenmaal een bedrijf. En een bedrijf en gezin moeten met strakke hand geregeerd worden, anders gaat het niet goed. Een probleem is er om op te lossen. Totdat haar gevoelige, beetje vreemde  broer op het toneel verschijnt. Hij laat haar zien dat het in een gezin en familiebedrijf juist draait om sociale, warme banden en emoties en dat zij daar altijd tekort in heeft geschoten. Dat ze het niet perfect hoeft te doen en het leven niet draait om cijfers. 

En hier houdt het verhaal op. Een echte clou ontbreekt. Terwijl je als lezer zit te wachten op een confrontatie of plottwist, besloot Gerritsen dat het hier genoeg was. Enerzijds is dit de kracht van Gerritsens werk; het laat zien dat het leven en vooral mensen niet perfect zijn. Olivia lijkt nooit precies te weten wat van haar wordt verwacht, hetzelfde kunstje als Gerritsen toepaste  in de roman Roxy. Maar Broer is te kort om echt met Olivia mee te leven, zoals in Roxy met hoofdpersoon Roxy veel makkelijker gaat. Hoewel je Olivia’s desillusie snapt, voel je het niet. Het Boekenweekgeschenk van dit jaar is een heerlijke schnabbel voor tussendoor, maar niet meer dan dat.