Een Duits concentratiekamp  tijdens de Tweede Wereldoorlog en een cellencomplex  waar de Argentijnse militaire junta zijn tegenstanders gevangen hield vormen het decor van de aangrijpende roman Gedwongen kampliefde. Een fictief verhaal, maar gebaseerd op een gruwelijke werkelijkheid.

De verzetsstrijders Theo en Marijke de Graaf worden gearresteerd en afgevoerd naar Buchenwald waar ze de verschrikkingen van het naziregime ondergaan. Al snel krijgt Marijke de kans om aan de grootste ellende te ontsnappen, maar daar moet ze wel een heel hoge prijs voor betalen: werken in het kampbordeel voor gevangenen. Een onmogelijk dilemma want beide keuzes hebben hun verschrikkelijke consequenties. Marijke kiest  en voert haar strijd om mens te blijven en zichzelf in de ogen te kunnen blijven kijken.

SS-officier Karl Müller heeft in Gedwongen kampliefde een andere strijd te voeren. Als nazi een bureaufunctie vervullen is wel heel iets anders als verantwoordelijk zijn voor het martelen en moorden in een concentratiekamp. Het kost hem moeite, maar moet zich handhaven en daarbij ook aan de verwachtingen van zijn fanatieke vader voldoen.

Als hij Marijke ontmoet en van haar diensten gebruik maakt, ontstaat er een zekere relatie tussen hen. Een bizarre relatie waarin haat en liefde, schuld en schaamte, goed en fout lijnrecht tegenover elkaar staan. Marijke en Karl maken gebruik en misbruik van elkaar om beiden te kunnen overleven. Bij beiden speelt eigenbelang een hoofdrol, maar het is voor mij gemakkelijker om Marijke te vergeven dan Karl, en dat heeft vooral te maken met de tweede verhaallijn in Gedwongen Kampliefde.

Luciano Wagner wordt gearresteerd vanwege zijn protest tegen de Argentijnse militaire junta. Hij heeft een Duitse vader met wie hij nooit een goede band heeft kunnen ontwikkelen. Altijd kreeg hij het gevoel dat hij niet voldeed aan de verwachtingen die zijn vader koesterde.

Heel subtiel roept Ellen Keith vragen op over vader Arturo Wagner. Waarom gedraagt hij zich zoals hij doet? Waarom heeft hij zo’n moeite met de geaardheid van zijn zoon? Waarom hangt er zoveel geheimzinnigheid rond zijn persoon? Wie is hij eigenlijk?

Marijke komt na veel ontberingen uiteindelijk thuis na de ineenstorting van het Duitse rijk en wonder boven wonder leeft ook Theo nog. Na een gedwongen kampliefde volgt een gedwongen zwijgen uit liefde en zelfbehoud.

Luciano Wagner komt niet meer thuis, hij is een van de vele verdwenen personen waar op de Plaza de Mayo door de even zovele moeders voor wordt gedemonstreerd. Uiteindelijk worden de vragen rond Arturo beantwoord. Niet verrassend, wel confronterend. Een vader die geen vader kon zijn, omdat hij zelf niet de zoon heeft kunnen zijn die hij had moeten en willen zijn.

Gedwongen kampliefde is geen vrolijk boek, het confronteert je met de zwartste kanten van het leven. Er staan gruwelijkheden in beschreven die je helemaal niet wilt lezen, maar het boek vraagt om de moed om door te lezen.  Dan zal je  tot in het diepst van jezelf ervaren dat er omstandigheden zijn waarin het ongelooflijk moeilijk is de grens tussen wat goed en wat fout is, wat schuld en verantwoordelijkheid is,  te bepalen.

De kiezers, een roman over groeiende ongelijkheid in een veranderende (Amerikaanse) samenleving. ‘ “Weet je hoe ik me voel?” zei Gerry. Hij probeerde zijn toon net zo luchtig te houden als de hare, maar merkte dat hij daar niet in slaagde. “Ik voel me bedreigd, maar dat is nog niet eens het ergste, het ergste is dat iedereen maar blijft roepen dat ík degene ben die dreigt, dat wat ik zwart noem in feite wit is en andersom. Net als in Orwell. Als ze het maar vaak en hard genoeg zeggen, denken ze, dan gaan we het vanzelf geloven. En ze hebben nog gelijk ook. Ik heb het gevoel dat ik pas kortgeleden ben gaan snappen wat er eigenlijk aan de hand is.” ’

De kiezers  begint met een proloog in 2001 in New York net na de alles veranderende aanslagen van 9/11. We leren Mark Firth kennen die de bewuste dag toevallig in New York was. In De kiezers leven we  vervolgens mee met de inwoners van het Amerikaanse stadje Howland in Massachusetts, woonplaats van Mark. Het is een ‘normaal’ stadje op het platteland met ‘normale’ problemen: geldzorgen, relatieproblemen en de lasten en lusten van het gewone leven.

Vanuit verschillende perspectieven laat Dee zien wat er zoal speelt in het gezapige Howland, ver van de grote stad met zijn eigen problematiek en dynamiek.

Het verhaal krijgt een omslag als de miljardair Philip Hadi van zijn zomerhuis in Howland zijn permanente verblijfplaats maakt. Hadi vreest nieuwe terreuraanslagen en verruilt het onveilige New York voor de betrekkelijke veiligheid van het platteland. Als de burgemeester overlijdt, werpt Hadi zich op als de enige kandidaat en weet in korte tijd de sympathie van de meeste bewoners te verwerven.

Slechts een enkeling  (Gerry) laat zich kritisch uit over de steeds groter wordende rol die Hadi in het stadje  krijgt als hij de kosten van de gemeente grotendeels voor zijn rekening neemt. Als Hadi echter te veel invloed krijgt, mede als gevolg van de economische crisis, en bewoners te afhankelijk worden slaat de sympathie voor Hadi om in onderling wantrouwen en lopen de spanningen op. Als Hadi uiteindelijk vertrekt en het stadje weer aan zichzelf achterlaat, blijken de onderlinge tegenstellingen alleen maar groter en is de harmonie die er ooit toch enigszins was ver te zoeken. Howland is een verdeeld stadje, zoals de Amerikaanse samenleving verdeeld is.

Dee is lang voordat Trump president werd deze roman begonnen, maar de actualiteit heeft inmiddels bevestigd wat Dee in De kiezers verwoordde. Het is een boeiend verhaal,  afwisselend door de verschillende perspectieven en met vaart geschreven. Ik vind het jammer dat het taalgebruik onnodig grof is, zonder vloeken en schuttingtaal had ik er meer van kunnen genieten.