Het is een open deur intrappen om te stellen dat iemand die alleen achterblijft na het overlijden van een geliefde momenten van radeloosheid zal kennen. Jacqueline Jonkman schreef het boekje ‘Geen tijd voor verdriet’, waarin ze praktische handreikingen doet aan hen die in deze moeilijke situatie terecht komen. Ze had het boek ook ‘Wat te doen als iemand sterft’ kunnen noemen. Dat deed ze niet, waardoor deze titel nog beschikbaar was voor het nieuwste boek van Nicci French. Het is inmiddels het elfde boek van het schrijversduo Nicci Gerrard en Sean French, wereldwijd en zeker ook in Nederland razend populair met hun thrillers over vrouwen die op een of andere manier uit hun rustige leven worden gerukt en in de problemen terechtkomen. De problemen lopen uiteen van een wraakzuchtige vriend, het verdacht worden van moord, de vermissing van een dochter en nu dus het alleen achterblijven na het verongelukken van de partner.

Op een avond wordt Ellie door de politie bezocht, die haar de vreselijke mededeling doet dat haar man, Greg, is verongelukt. Dat is op zich al erg genoeg, maar in de uitgebrande auto is ook het lijk van een vrouw gevonden. Na enig onderzoek wordt duidelijk wie de vrouw is, maar niet waarom ze bij Greg in de auto zat. In eerste instantie maakt Ellie zich niet druk, maar door het onwelkome, soms zelfs ongepaste medelijden van haar omgeving besluit ze te gaan uitzoeken waarom die vrouw bij haar man in de auto zat. De politie doet de zaak af als een ongeluk en is niet geïnteresseerd in de relatie tussen de twee slachtoffers. Voor de achterblijfster is dat uiteraard van veel groter belang en ze besluit het onderzoek zelf ter hand te nemen. Ellie werkt zich door haar nieuwsgierigheid flink in de nesten, wordt verdacht van moord en uiteindelijk ook bijna slachtoffer van moord.

Psychologische roman

Het verhaal wordt, zoals trouwe lezers van Nicci French gewend zijn, voortvarend verteld. Het probleem is in drie pagina’s neergezet, waarna de volle focus komt te liggen op de gedachtespinsels van Ellie. En die zijn bij vlagen ronduit bizar. Ten eerste is daar het vreemdgaan. Het is natuurlijk een rare situatie als je man verongelukt met een vreemde vrouw in de auto. De vriendinnen van Ellie weten dan ook niet beter te doen dan haar pijn weg proberen te nemen door haar te vertellen dat alle mannen schoften zijn en dat ze allemaal vreemdgaan. De ene na de andere affaire komt aan het licht en vrijwel iedereen heeft een bekentenis te doen. Maar in plaats dat Ellie zich conformeert aan deze verhalen en berust in het idee dat het er nu eenmaal bij hoort, neemt ze op zeker moment de beslissing dat iedereen het dan mag doen, maar dat háár man te vertrouwen is. Dat is de enige reden waarop ze haar onderzoek baseert. Een onderzoek om de waarheid boven tafel te krijgen, ook al komt haar eigen leven in het geding. In een televisie-interview voor tv-zender MAX, legt Nicci Gerrard uit dat mensen in moeilijke tijden veel over zichzelf leren en erachter komen waar ze werkelijk op vertrouwen. Ze vindt het hoopvol dat Ellie in deze emotionele toestand op zichzelf vertrouwt. Dat is een beetje jammer, want je zou toch verwachten dat zo iemand in de war raakt en houvast zoekt buiten zichzelf.

Overigens raakt Ellie helemaal niet in de war. Ze wordt niet eens verdrietig, want de steeds hardnekkiger opkomende vragen staan haar verdriet in de weg. Ze moet eerst helderheid hebben over wat er is gebeurd, want anders weet ze niet waarover ze verdriet heeft en is het verdriet niet echt. Ook hierbij kun je je natuurlijk afvragen of de menselijke geest zo functioneert. Aan het begin van het interview wordt het boek gekarakteriseerd als psychologische thriller. Het is er ook wel een poging toe, maar de gedachtegang van Ellie is er niet geloofwaardig genoeg voor.

Literaire thriller

Op de voorkant van het boek staat, net als op alle andere tien boeken, trots het etiket literaire thriller. Nu weet iedereen wel dat dit vooral is ingegeven door de immer op volle toeren draaiende marketingmotor van de boekenindustrie, maar toch. Als een schrijver het voorop zijn boek laat zetten, dan heeft hij een zekere pretentie. Dan mag je toch op zijn minst wat grotere thema’s verwachten, een stuk originaliteit en goed schrijfwerk. Wat betreft de grote thema’s: daar zijn er wel een aantal van. Een thema dat zich opdringt is vreemdgaan. Nu is de hoofdpersoon de enige die er niet aan wil, dus in die zin kan het boek worden opgevat als een aanklacht tegen vreemdgaan. Maar daar staat tegenover dat vrijwel alle andere verhaalfiguren, dus ook de positieve, het wel doen of het normaal vinden. Al met al een weinig verheffende gedachte. Een ander thema zou rouwverwerking kunnen zijn. Maar het boek en haar hoofdpersoon zijn omwille van de spanning zo absurd, dat weinig mensen die met rouw in aanraking kwamen of komen, zich erin zullen herkennen. Er zijn slechts enkele plichtmatige zinnen over een foto of een geur die herinnering oproept. Een laatste thema om te noemen is de speurtocht naar de waarheid of het zuiveren van de naam van de overledene. Dat is het enige thema dat stevig wordt neergezet, maar het wordt niet al te nadrukkelijk gekoppeld aan de naam van de overledene, waardoor het zoeken naar de waarheid een beetje van de nobelheid verliest.

Wat betreft de originaliteit kan zonder voorbehoud worden gezegd dat het tweespan Nicci French een herkenbare signatuur heeft. In de enorme hoeveelheid thrillers die er verschijnt, vallen deze schrijvers op. In elk geval zijn er niet heel erg veel schrijvers die consequent vrouwen als hoofdpersoon nemen. Ook het uitgangspunt dat de problemen de persoon opzoeken en een tot dusverre normaal leven ontwrichten is typisch voor Nicci French. Moord en het oplossen ervan is in deze boeken niet langer voorbehouden voor professionals in politiesferen. Aan de andere kant zijn deze typische, aanvankelijk verfrissende eigenschappen een beetje sleets geraakt. Tijd om een aantal principes overboord te zetten. Wel zijn de plots steevast origineel. Steeds weet Nicci French een invalshoek te kiezen die de lezer wakker schudt en toch maar weer laat lezen. Goed schrijfwerk is er ook. Dat zit hem vooral in de compositie van de verhalen. De verschillende onderdelen worden zorgvuldig in het verhaal geplaatst, de wendingen worden soepel uitgevoerd en spanning keurig vastgehouden. Het taalgebruik is verzorgd te noemen.

Nicci Frech wordt ook in christelijke kringen veel gelezen. De boeken zijn ook niet kwetsend, spottend of opzettelijk pervers. Wel schijnt het noodzakelijk te zijn om te vloeken in een boek en ontkent de hoofdpersoon in een ronduit onhandige dialoog wel heel nadrukkelijk dat ze gelooft (- Jullie geloven toch niet in God? – Nee, maar daar gaat het toch ook niet om? – Ik trouwens ook niet.). Zinspelen op erotiek kan iets toevoegen aan een boek en aan de spanning ervan. Maar langs de neus weg vertellen dat de hoofdpersoon twee keer per vergissing naar bed gaat met een passant in het verhaal is wel erg gezocht en al helemaal niet spanningverwekkend. Uiteindelijk maakt dit alles ‘Wat te doen als iemand sterft’ tot een boek dat lekker wegleest, maar waar je, ondanks de potentie van de thematiek, weinig aan overhoudt.

Bestel dit boek nu bij boekhandel Riemer en heb het morgen in huis!

Auteur: Nicci French
Titel: Wat te doen als iemand sterft
Uitgever: Barnabas - Heerenveen
Prijs: €
Bladzijden:
Recensent: Jan Jaap Karsten
Genre: Literaire thriller
ISBN: 9789041410177
Waardering: Uitstekend
Taalgebruik: Vloeken