Jan Terlouw | Het hebzuchtgas

Eind 2016 is er een boek uitgekomen van Jan Terlouw. Een sprookje voor jong en oud met de titel Het hebzuchtgas. Een vervolg op ‘zoektocht in Katoren’ zou het oorspronkelijke idee zijn, zoals te lezen is in een biografie over Terlouw, waarvan ook een recensie is te lezen op deze site. Uiteindelijk is dit idee losgelaten en ontstond er een verhaal waarvan kinderen smullen, jongeren aan het denken zet en volwassenen met een glimlach op de bank achterlaat.

Het verhaal
Het verhaal gaat over Tradicië, een land wat voor een groot deel is verwoest door de orkaan Diana, van de vijfde categorie. De president van het land had het al voorspeld. Door de stijgende zeespiegel als gevolg van de opwarming van de aarde zagen hij en de wetenschappers dit al aankomen, maar de ministers wilden niet luisteren. Julia, de 18- jarige kleindochter van de president, maakt deze overstroming heel bewust mee. Ze moet zelf rennen voor het water.

Wanneer de storm voorbij is gaat Julia stage lopen bij het grote bedrijf Solide. Het bedrag houdt zich bezig met de winning van gas en olie en wordt geleid door Alphons Bovenwoning. Door haar stage komt Julia in aanraking met Trijn Vroege, een oudere vrouw die haar het gevaar van ‘hebzuchtgas’ uitlegt: “Hebzuchtgas maakt dat mensen alleen nog belangstelling hebben voor geld, niet eens meer voor wat je ervoor zou kunnen kopen of ermee kunnen doen (…). We ademen het allemaal een beetje in, maar daar boven in die hoge bankgebouwen en gebouwen van de grote oliemaatschappijen, daar krijgen ze zoveel binnen dat ze zowat niet meer van hun verslaving afkomen (…).”

Het is voor Julia en haar vrienden een motivatie om Tradicië te veranderen en directeur Bovenwoning en anderen af te helpen aan deze verslaving. Op verschillende creatieve manieren proberen ze de directeuren af te helpen van hun verslaving.

Motivatie Terlouw
In het voorjaar van 2017 sprak ik met D66- coryfee Jan Terlouw, in zijn prachtige villa ergens aan de IJssel. Hij vertelde dat hij zijn boodschap wil doorgeven aan jongeren. Terlouw beseft dat zijn generatie weinig tot niets meer kan doen aan thema’s als milieuverontreiniging en duurzaamheid. Thema’s die hem aan het hart gaan. “De jongeren moeten het stokje van ons overnemen”, is zijn devies. Deze motivatie is duidelijk te merken in dit sprookje. Het boek is maatschappijkritisch en probeert jongeren te laten inzien dat zij de groep zijn die de problemen rondom het klimaat kunnen oplossen. Of dat ook daadwerkelijk zo is durf ik niet te zeggen.

Ondanks dat de visie van Jan Terlouw over deze problematiek er duimendik bovenop ligt, is hij er wel weer in geslaagd een leuk boek te schrijven wat te lezen is door jong en oud. Bovendien kan dit boek dienen als gesprekstof voor aan de keukentafel of bij de koffie.

Het kan toch geen kwaad om, naar aanleiding van dit boek van Jan Terlouw, te praten over het omgaan met geld en het milieu?

Jan Terlouw | Kop uit ‘t zand

Jan Terlouw, wie kent hem niet? D66- coryfee, oud- Tweede Kamerlid, oud- minister en auteur van een heel aantal (jeugd)boeken. Eind 2016 is er een novelle van zijn hand verschenen. Kop uit ’t zand. Een novelle over het klimaat.

Het 95 pagina’s tellende boek begint met een heftige gebeurtenis. Na kennis gemaakt te hebben met de achtergrond van de hoofdpersonages, Bart en Fleur, steekt een milieuactivist zichzelf op het Plein voor de Tweede Kamer in brand. Het blijkt Bart’s vriend, Arie Minderhout, te zijn. Deze gebeurtenis heeft veel impact op het leven van Bart en hij doet bij het sterfbed van Arie een belofte die zijn leven zal stempelen.

De rode draad door het leven van Bart en Fleur zijn de zorgen rondom het klimaat. Er ontstaan steeds vaker extreme stormen en de klimaatverandering wordt duidelijk zichtbaar. Er wordt weinig tot niets gedaan door de bestuurders van het land. Ook Bart en Fleur kunnen niet voor een doorbraak zorgen en het lijkt alsof zij passief gedrag vertonen. Dit wordt prachtig door Terlouw beschreven. Bart en Fleur maken in hun persoonlijke leven veel herkenbare dingen mee. De worstelingen van het leven weet Terlouw goed te omschrijven, evenals de zeer moderne omgangsvormen die hij beschrijft. De liberale vrijheid, die kenmerkend is voor Terlouw, steekt hij ook in dit boekje niet onder stoelen of banken.

In tegenstelling tot Bart en Fleur gaan Carsten (zoon van Bart en Fleur) en Luna (halfzus van Carsten) wel over tot actie. Op het eind in deze novelle komen zij op een creatieve manier tot een oplossing. Een oplossing die wereldwijd een revolutie op gang brengt. Zo eindigt de novelle vrij abrupt. Met grote stappen volgt de lezer het leven van Bart, Fleur, Carsten en Luna. Door deze keuze kan het verhaal geen standaard novelle genoemd worden. Echter heb ik dat niet als storend ervaren.

De essentie is helder. Jan Terlouw maakt zich zorgen over het klimaat. Door deze novelle te schrijven wil hij zoveel mogelijk mensen laten inzien dat er iets moet gebeuren en dat onze kop uit het zand moet. Geen struisvogelpolitiek, zoals in deze novelle de praktijk is. Ook geen intentiepolitiek, zoals Bart en Fleur ten uitvoer brengen, maar actie zoals Carsten en Luna laten zien. Hij verwacht het dan ook niet (meer) van wetenschappers maar van de jeugd.

Al met al een lezenswaardige novelle.

Boerboom, Joep | Jan Terlouw

jan-terlouw-jeugdboekenheld-op-het-binnenhof-joep-boerboom-boek-cover-9789089536136Onafhankelijk in denken en doen, een groot verantwoordelijkheidsgevoel en fervent voorstander van vrijheid kenmerken de jeugdboekenschrijver en erudiet politicus Jan Terlouw (1931). De Tweede Wereldoorlog heeft hem gemaakt tot wie hij is geworden. Al jong kreeg hij (verzets)taken te verrichten en diende hij belangrijke beslissingen te nemen. In zijn jeugdboeken zien we dan ook vaak jonge mensen die vroeg volwassen moeten denken en handelen in allerlei (onvoorziene) situaties. Zijn wieg stond in het Overijsselse Kamperveen in de pastorie van de Nederlands Hervormde Kerk. Het verhaal gaat dat zijn vader, predikant, gezegd zou hebben dat in de wieg een toekomstig minister lag. Het bleken profetische woorden!

Als in 1935 het gezin Terlouw verhuist naar Garderen wordt een tweeling geboren: Ronald en Yvonne. Jan en zijn broer Theo vinden dit maar niets en besluiten hun broertje en zusje dan maar ‘poep’ en ‘pies’ te noemen. Al van kinds af aan was Jan degene die de leiding en het initiatief nam. Wanneer Theo en Jan samen speelden vond Jan het maar wat moeilijk om de leiding uit handen te geven, wat hij had bedacht moest gebeuren.

In zijn studententijd sluit Jan zich aan bij een studentenvereniging. Hij besluit zich in 1951-1952 met succes te kandideren voor het voorzitterschap. Echter, spreken gaat hem in het openbaar niet gemakkelijk af. In tegenstelling tot zijn vader, naar hem kijkt hij dan ook met veel bewondering. Wanneer Jan zich aan het eind van zijn studententijd voorneemt verder te gaan als wetenschapper in kernfusieonderzoek komt hij in contact met de kleurrijke Pool Stanislaw Kulinski, kortweg Stach. Jan heeft deze naam gekozen als hoofdpersoon in zijn beroemde jeugdroman Koning van Katoren. Dat deze naam aansloeg, blijkt uit het feit dat hij vele geboortekaartjes kreeg van mensen die hun zoon Stach noemden.

Jan trouwt met Alexandra van Hulst. Samen krijgen ze 3 dochters en een zoon. Let wel, krijgen! Want aan het begrip ‘kinderen nemen’ heeft Jan een gruwelijke hekel: ‘Ik haat die uitdrukking tot in het diepst van mijn ziel. Wat een hovaardij. Onze mogelijkheid is zo klein, zo afhankelijk van buiten de macht liggende factoren. Er valt niets te nemen.’ Ondanks dat Jan en Alexandra uit heel verschillende milieus afkomstig zijn, zitten ze qua opvoeding van de kinderen absoluut op een lijn. Al vanaf jonge leeftijd laat Jan ze zelf verantwoording afleggen over hun gedrag, door te vragen waarom ze iets hebben gedaan. Niet streng, toch een man van gezag, zo herinneren de kinderen zich hem.

Joep Boerboom, auteur van deze boeiende en lezenswaardige biografie, heeft met veel mensen gesproken in de directe omgeving van Terlouw. Diep en uitgebreid wordt ingegaan op de politieke loopbaan van Jan in combinatie met zijn schrijverschap. Hoe kwamen bepaalde jeugdboeken tot stand? Waar haalde hij zijn inspiratie vandaan? Oosterschelde windkracht 10 bijvoorbeeld handelt over de discussie over de Oosterschelde die of opengehouden moest worden of afgesloten diende te worden uit veiligheidsoverwegingen. Boerboom heeft lange gesprekken gevoerd met Terlouw op zijn landgoed aan de IJssel. Terlouw verzuchtte: ‘Kunt u niet wachten tot ik dood ben?’

Zelden maakte een politicus zo’n stormachtige opkomst en neergang door in de Haagse politiek als Jan Terlouw. Het resultaat hiervan ligt vast in een helder gedocumenteerde en fraaie biografie die zowel de mens als de politicus Jan Terlouw dichter bij het volk brengt.