Christian Wiman is, of in ieder geval was in Nederland niet zo bekend. Hij schrijft poëzie die zelfs in Amerika slechts een bepaalde groep lezers bereikt. Er is tot op heden nog niet veel van hem vertaald in het Nederlands. Toen Wiman er echter achter kwam dat hij een nare kanker in zich omdroeg, besloot hij een uitstap naar proza te maken. Wie echter denkt met Mijn heldere afgrond een ontroerende bekeringsgeschiedenis in huis te halen van een man die afstand neemt van het geloof, ziek wordt en op de bodem van zijn bestaan God weer vindt, komt bedrogen uit.
Het is namelijk geen makkelijk boek. Er wordt gewerkt met woorden als bouleversante, numineuze en atavistisch. Daarnaast is er ook geen heel duidelijke lijn, je wordt als lezer niet op sleeptouw genomen. Wiman benadert zijn lezer als altijd: hij verwacht dat de lezer zich inspant om de beelden, gedachten en zinnen te begrijpen. In die zin ligt dit boek dichter bij poëzie dan bij veel proza. Het boek is in zekere zin een poëtica. Niet zelden geeft Wiman uitlegt over poëzie, over hoe die bedoeld is, wat zijn voorbeelden zijn en, ook niet onbelangrijk, hoe die zich verhoudt tot het geloof. ‘Tegenwoordig heb ik geen geduld met poëzie die niet doortrokken is van, en getransfigureerd door, de wereld. Daarmee bedoel ik (…) een poëzie waarbij je kunt voelen dat de verbeelding van de dichter geladen wordt door de volle confrontatie met de wereld, en er tegelijk door wordt gelouterd.’
De zin bepaalt ons meteen bij de centrale gedachte van het boek: hoe gelooft men in God terwijl er zoveel kwaad in de wereld is? Hoe verhouden het beeld van een almachtige God zich tot een ellendige en kapotte wereld? Het boek bevat dan ook geen platte praiseteksten, maar steekt af naar een diepte waar een 21e eeuwse christen zelden meer komt. ‘Vreemd, hoe alleen al eerlijk over God te spreken, al is het alleen maar om onze ervaring van afzondering en verwarring te articuleren, vrede kan brengen in onze geest. Je dacht dat je ongelukkig was omdat dit of dat misging in je relatie, dit of dat scheef zat in je werk, maar in werkelijkheid komt je verdriet voort uit je afkeer, je stiekeme ontwijken, van God. (…) Je kunt niet werken aan de structuur van je leven, als de grond van je bestaan onvast is.
Wie de moeite en de tijd neemt om het boek te begrijpen, ontdekt de ene mooie gedachte na de andere over geloof, leven en poëzie. Mijn boek zit vol ezelsoren van alle passages die de moeite waard zijn. Een laatste voorbeeld over hoe je je vergewist van de waarheid van een spirituele ervaring: zij duwt je terug naar de wereld en andere mensen en niet simpelweg dieper jezelf in. Goed, nog eentje dan: Wat je twijfel waard is, kun je herkennen aan de kwaliteit van de onrust die hij zaait.
